Groot verschil in energiekosten.
Een dakraam of een dakkapel. Ze hebben allebei zo hun eigen kenmerken en daarmee dus ook voordelen en nadelen. Vaststaat dat diverse overwegingen een rol spelen bij de keuze voor (meer) daglicht, ventilatie en uitzicht. Het dakraam versus de dakkapel aan de hand van acht speerpunten.
Vroeger waren dakramen een echte beproeving. Gemaakt van metaal en voorzien van enkel glas waren ze vooral koud en tochtig. Toch voorzagen dakramen in de behoefte aan daglicht, uitzicht en ventilatie. Tegenwoordig zijn dakramen technische hoogstandjes. Ze zijn optimaal geïsoleerd, tochten niet meer, bieden natuurlijke ventilatie en zijn zeer comfortabel te bedienen. Een andere mogelijkheid om daglicht, lucht en uitzicht te krijgen, is via een dakkapel. Een dakkapel vergt weliswaar een grotere investering, maar daar staat tegenover dat hij meer bruikbaar vloeroppervlak oplevert. Wordt het een dakraam of toch liever een dakkapel? Bij die keuze moet gekeken worden naar de volgende aspecten:
- Toestemming van gemeente;
- Bouwkundige mogelijkheden;
- Kosten;
- Benodigde verblijfsruimte;
- Daglichtopbrengst;
- Uitzicht;
- Warmteverlies;
- Oververhitting door de zon.
Toestemming/bouwkundig
Voor zowel dakraam als dakkapel gelden dezelfde eisen voor het verkrijgen van toestemming van de gemeente. Veel is mogelijk onder de noemer van vergunningsvrij bouwen. Bouwkundig is een dakkapel vaak een grotere ingreep. Echte problemen veroorzaakt dit bijna nooit.
Kosten/ruimte
De investering voor een dakkapel is doorgaans twee tot vier keer hoger dan voor een standaard dakraam. Dit hangt af van de situatie en het gewenste luxeniveau. Tegenover de hogere kosten staat een winst aan gebruiksoppervlak. Elke vierkante meter gebruiksoppervlak heeft een kostprijs. Voor een eenvoudige rijtjeswoning bedraagt die ca. € 800/m2. Ter vergelijking: een eenvoudig dakraam met een oppervlak van 2 m2 heeft een gemonteerde kostprijs van € 1. 500, een dakkapel met hetzelfde kozijnoppervlak heeft een kostprijs van € 4. 000. Uitgaande van 2 m2 extra gebruiksoppervlak bij de dakkapel kost een vierkante meter extra verkregen gebruiksoppervlak € 1. 250/m2. Als een verblijfsruimte zonder deze dakkapel te klein en onbruikbaar is, heeft dit extra vloeroppervlak een veel grotere waarde. De waarde van de investering moet daarom per situatie worden berekend.
Daglicht/uitzicht
Hoe hoger een raam in een gevel is aangebracht, des te dieper komt het daglicht in de ruimte. Een dakraam kan elektrisch bedienbaar zijn en daarom ook hoog in een dak worden geplaatst. Een dakkapel genereert maximale waarde als het op gebruikershoogte in een dak wordt aangebracht. Het is in het geval van een dakkapel daarom raadzaam om het glas zo dicht mogelijk aan te laten sluiten bij het plafond van de dakkapel. Bij normale plafondhoogtes leveren dakraam en dakkapel nagenoeg de gelijke hoeveelheid daglicht. Door de verticale stand van het kozijn bij een dakkapel biedt deze doorgaans meer uitzicht. Dit is mede een belangrijk argument om voor een dakkapel te kiezen. Standaard dakramen liggen in de schuinte van het dakvlak en bieden meestal minder uitzicht.
Warmteverlies
Het warmteverlies is met de nieuwe generatie passiefhuis dakramen een stuk lager dan vroeger. Er zijn inmiddels dakramen met een U-waarde van 0,84 W/m2. K. Dat is de laagst verkrijgbare U-waarde bij dakramen, terwijl er inmiddels passiefkozijnen met een U-waarde van 0,53 W/m2. K beschikbaar zijn. Het verschil in warmteverlies is (0,84 - 0,53) 0,31. Dit is 37 procent minder warmteverlies ten opzichte van een dakraam. Behoorlijke verschillen als een gebouw meerdere dakramen heeft. Per vierkante meter is het verschil in energieverlies 2,1 m3 aardgas per jaar, uitgaande van ons Nederlandse klimaat. Bij 10 m2 oppervlak is dit 21 m3 aardgas en over een periode van 30 jaar, in totaal 630 m3 aardgas. Dit veroorzaakt bij een huidige aardgasprijs van € 0,70/m3 en een prijsstijging van 5 procent per jaar een totaalkostenbedrag van € 1. 174 over een periode van 30 jaar. Hiertegenover staat een extra buitenoppervlak van 7 m2 bij een dakkapel, door de twee zijwanden en het extra gevel-/dakoppervlak. Ook ontstaan bij een dakkapel meer aansluitingen en een groter volume. Dit alles samen leidt ertoe dat het warmteverlies in beide gevallen nagenoeg gelijk is. In ons voorbeeld is dit voor het gebouw met een dakraam 1399 kWh/a en met een dakkapel 1458 kWh/a. Over een periode van 30 jaar kost de dakkapel € 335 meer aan energie.
Oververhitting
Een dakraam op de zuidzijde ligt nagenoeg loodrecht op de zon. Dit heeft tot gevolg dat de zonnewarmte zonder veel reflectie het gebouw binnen kan komen. Een dakkapel heeft verticale ramen. Omdat hier de zon niet loodrecht op schijnt, wordt een groter deel van de zonnewarmte gereflecteerd. Een ander belangrijk voordeel van een dakkapel is de overstek die boven het kozijn is te realiseren, in ons voorbeeld een overstek van 50 cm. De hete hoogstaande zomerzon kan zo niet naar binnen schijnen, terwijl de laagstaande winterzon wel kan helpen om het gebouw te verwarmen. Deze verschillen kunnen behoorlijk oplopen. Hier is een dakkapel sterk in het voordeel.
Voorbeeld:
Ik ga uit van een zadeldakwoning in Groningen waarbij de goot op maaiveld ligt, met een Rc-waarde van 5 m2. K/W voor dak, kopgevels en vloer, en gebouwd volgens een lichte bouwmethode. Brengen we in het dak op het zuiden 10 m2 dakramen aan, dan is de woning 44 procent van het jaar te warm. Ofwel, met een binnentemperatuur hoger dan 25 °C. Een dergelijk percentage is onacceptabel (zie figuur 01). Vervangen we de dakramen door een dakkapel met hetzelfde kozijn en glasoppervlak en een overstek van 0,5 meter, dan is de woning nog maar 8 procent van het jaar te warm. Tien procent is een gevoelsgrens die veelal wordt gehanteerd; daar voldoet deze woning dus ruimschoots aan. In tegenstelling tot een woning met dakramen. Laten we het overstek vervallen, dan stijgt het percentage naar 29 procent. Het feit dat de kozijnen bij een dakkapel verticaal staan en de mogelijkheid om een overstek aan te brengen, zorgen ervoor dat een dakkapel gunstiger uitvalt dan een dakraam wat betreft oververhitting.
Koelenergie
Verschil in koelenergie is er ook. De voorbeeldwoning met dakkapel verbruikt minder koelenergie in de zomer. Koelen kost meer energie dan verwarmen. Als de bewoners de woning koelen naar 8 procent oververhitting – dus gelijk aan de situatie met dakkapel – en dit doen door middel van balansventilatie met bypass, ontstaan kosten door het stroomverbruik van de installatie. Per jaar is hier 336 kWh voor nodig. Over een periode van 30 jaar 30 x 336 = 10. 080 kWh. Bij een prijsstijging van 5 procent per jaar zijn dat kosten à € 6. 192. Hiermee komt het energiekostenverschil van een dakraam ten opzichte van een dakkapel met hetzelfde raamoppervlak op € 6. 192 – € 335 = € 5. 857. Energiekosten hebben een grote invloed op de totale kosten en zijn dus zeer belangrijk.
Ing. G. H. (Henk) Wegkamp
